Collectief klimmen
De presentatie van het boek ‘Grip op de mini-samenleving‘ van Iliass el Hadioui stond in het teken van professionalisering en gelijke kansen. Ik vertelde hoe passages uit Iliass’ zijn boek terugkomen in mijn dagelijkse lespraktijk. Hieronder kun je de voordacht teruglezen.
Goedemiddag allemaal,
Mij is gevraagd een passage uit het boek van Iliass voor te lezen dat herkenbaar is in mijn dagelijkse lespraktijk. Vijf en een halfjaar geleden kwam ik terecht op het Mundus College. Eén van de pilotscholen van het transformatief handelen. Zo kwam ik ook met het transformatie handelen in aanraking.
Ongeveer alles wat Iliass in zijn boek bespreekt is herkenbaar en relevant. Het was dan ook moeilijk kiezen welke delen aan jullie voor te lezen.
Ik zal beginnen met het collectieve klimavontuur waar Iliass in ‘Grip op de mini-samenleving’ over spreekt:
Ik citeer:
Deze mini-samenleving is inclusief in onderwijskundig opzicht omdat er een gerichtheid is op collectief in plaats van selectief klimmen en alle leerlingen de kans krijgen deelgenoot te worden van dit collectieve klimavontuur.
Collectief klimmen is een mooie uitdaging binnen het praktijkonderwijs: de leerlingen waaraan ik lesgeef. Deze leerlingen hebben op de basisschool weinig kunnen klimmen op de schoolladder en hebben daardoor als twaalfjarige niet het vertrouwen dat ze de komende jaren nog veel zullen gaan klimmen op die ladder.
Onze missie is om dat vertrouwen aan de leerlingen teruggegeven én ook daadwerkelijk te realiseren.
Dat kan, zoals Iliass mooi beschrijft, het beste met het hebben van hoge verwachtingen.
Ik citeer:
In wezen voeren deze aspecten ons terug tot de notie van de hoge positieve verwachtingen die docenten ontwikkelen ten aanzien van hun leerlingen, en de hoge positieve verwachtingen die leerlingen mettertijd gaan internaliseren omtrent hun eigen kunnen. Naast deze inzet op de bronnen die bevorderend werken voor het geloof dat leerlingen hebben in het eigen kunnen om effectief de schoolladder te beklimmen (self-efficacy), zien we het onderwijskundig inclusieve karakter onder dit mechanisme terug in de wijze waarop de lesstof betekenisvol wordt gemaakt door een systematische verbinding ervan met het referentiekader van leerlingen. De lesstof van de docent verwordt daarmee tot hun lesstof.
Voor mij een ongelooflijk belangrijke pijler.
Afgelopen vrijdag gaf ik persoonsvorming & socialisatie aan één van onze eerstejaars praktijkonderwijsklassen. Er was vakantie geweest, er was een quarantaine geweest.
Maar nog belangrijker: er was een oorlog begonnen. Die moest besproken worden. De klas is een mini-samenleving en in een mini-samenleving wordt de echte samenleving geleefd.
Deze klas staat in de school echter bekend als ‘enorm zwak’. Een vervelende stempel die ervoor kan zorgen dat men ingewikkelde thema’s maar gewoon vermijdt. Het transformatief handelen heeft ons gelukkig wat anders geleerd.
Om de raakvlakken te laten zien, zal ik een anekdote voorlezen uit de les van afgelopen week:
Al voordat ik de les wil beginnen valt het onderwerp.
Een jongen roept: ‘Juf! Er is oorlog! In Oekraïne!’
Altijd fijn als leerlingen zelf al het onderwerp van de les aankondigen. Mijn lesstof, hun lesstof maken, met een simpele handreiking.
‘Wat goed dat je dat weet,’ reageer ik. ‘Laten we het daarover gaan hebben.’
De klas knikt uitbundig.
Een jongen roept: ‘Maar dan moeten we het óók over Palestina hebben, en over Syrië, wat daar is óók oorlog en daar praat niemand over.’
Ik zeg: ‘Goed dat je dat punt noemt, ik snap je reactie heel goed, dus daar wil ik het ook graag over hebben.’
Dan kijk ik de klas weer in. ‘Maar eerst terug naar het begin. Deze les gaan we stil staan bij wat jullie al weten over de oorlog en welke vragen en gevoelens jullie hebben. ’
Ik open de sheet op mijn PowerPoint met de kaart van Europa en begin de les. Sommige leerlingen blijken veel begrippen al te kennen: NAVO, EU, kernwapens.
Ik citeer Iliass:
Wat we zien is het systematisch opbouwen van een vorm van onderwijskundige veiligheid waarbij leerlingen het gevoel krijgen dat er ruimte is om in verschillende snelheden te klimmen, dat vallen bij het klimmen hoort, en dat ze verzekerd zijn van een leider die hen opvangt wanneer dit gebeurt. En samen met de organisatie van succeservaringen worden individuele leerlingen die even stagneren in het klimmen aangemoedigd om in beweging te blijven.
Herkenbaar. We gaan terug naar de les.
Een paar leerlingen kijken me angstig aan. NAVO? EU? Oekraïne?
Ze hebben geen flauw idee.
Ik zeg: ‘Ik vind het heel knap dat sommige van jullie al wat weten van de NAVO of de EU, maar toen ik twaalf was wist ik dat niet. Dus ik zal het rustig uitleggen. Is er iemand die mij eerst eens even Oekraïne kan aanwijzen op de kaart?’
Wat volgt is een mooie les, met mooie gesprekken. Over goed en fout. Over democratie. Over vrijheid. Over keuzes van de media. Over gevaar en vrede. Gesprekken die ik voor geen goud had willen missen.
Dit zijn gesprekken die we dankzij de leerlessen van de transformatieve school kunnen én willen voeren. Gedacht vanuit hoge verwachtingen en iedereen laten klimmen.
Ik zou zeggen, lees dit nieuwe boek, overtref je eigen verwachtingen én die van je leerlingen.
Samen zal je klimmen.
Bestel hier het boek van Iliass el Hadioui.
Meer weten over lezingen die ik geef? Klik hier.
Foto gemaakt door Cees Glastra van Loon. Leerlingen die op de foto staan, komen niet voor in het verhaal.
