Gelijk is gelijk
Vandaag komen de trainers van ‘gelijk = gelijk’ langs. Ze zijn van Diversion, een organisatie die gastlessen geeft op middelbare scholen om onderling respect te bevorderen. Tijdens de ‘gelijk = gelijk’-lessen willen ze taboes doorbreken over culturele, religieuze en seksuele diversiteit.
Ik bereid mijn klas erop voor. ‘Vanmiddag komen drie gastdocenten met jullie praten over vooroordelen en discriminatie. Wie weet nog wat die woorden betekenen?’
‘Dat je niet wordt gerespecteerd om wie je bent,’ zegt Kaan.
Ik knik. ‘Kan iemand een voorbeeld noemen?’
‘Bijvoorbeeld dat ze denken dat je wat gaat stelen, omdat je Marokkaan bent, terwijl je dat niet gaat doen,’ zegt Noor.
‘Ja, vervelend dat sommige mensen dat vooroordeel hebben he,’ reageer ik, ‘over welke groepen zijn er nog meer vooroordelen?’
‘Over Joden, over homo’s, over zwarte mensen, eigenlijk misschien wel over iedereen,’ zegt Salima.
‘Zelfs over Nederlanders!’ roept Kaan.
‘Wat voor vooroordelen zijn er over Nederlanders?’ vraag ik de klas.
‘Dat ze kaas eten en klompen dragen,’ lacht Salima.
‘Ja en dat ze slim zijn, nerd en altijd braaf,’ sluit Enes aan.
‘Nee, ik had een jongen in mijn klas die was Nederlander, maar echt niet braaf!’ roept Kaan.
‘Precies, een vooroordeel klopt vaak niet,’ zeg ik. ‘Bij een vooroordeel ken je een persoon nog niet, maar je hebt er wel een mening over, vaak een negatieve, op basis van de groep waar hij of zij bij hoort.’
Ik open een filmpje over vooroordelen, daarna maken we wat opdrachten.
Nadat we de opdrachten besproken hebben, vraagt Ibrahim: ‘Wat voor juffen komen er eigenlijk?’
Nog voordat ik antwoord kan geven komen ze binnenlopen. Ze vragen de leerlingen in een kring te gaan zitten. Terwijl de leerlingen de tafels aan de kant schuiven kijken ze de gastdocenten onderzoekend aan.
Na een korte introductie vragen ze aan de leerlingen wie zich Nederlander voelt.
Alleen Enes en Romarfio steken hun vinger op.
‘Ik voel me hier gewoon goed,’ zegt Enes.
‘Ik voel me hier ook goed,’ zegt Ibrahim, ‘maar niemand ziet me als Nederlander.’
De klas voert een gesprek over identiteit, waarna de gastdocenten het gesprek brengen op vooroordelen. Ze vragen wie daarmee te maken heeft gehad.
Romarfio begint: ‘Ik was laatst buiten aan het fietsen, gewoon beetje muziek aan het luisteren met mijn oortjes in. Er rijdt een politieauto langs. Opeens stopt hij met piepende banden en blokkeert hij de weg. Ik schrik en val bijna van mijn fiets af. Allemaal agenten rennen uit de auto naar mij toe. Ze pakken me vast en ik moet mijn ID laten zien. Ze lazen m’n kaart en zeiden: “Oh, je bent het niet, we zoeken iemand met een enkelband.” En reden weer weg. Geen sorry, niks. Ik keek naar mijn benen en dacht, ze zien toch wel dat ik geen enkelband om heb? Ik had een korte broek aan!’
Eén van de gastdocenten zegt: ‘Wat heftig om mee te maken.’
Andere leerlingen zeggen dat ze ook wat willen vertellen.
Ibrahim krijgt de beurt. ‘Ik was in de stad aan het lopen, toen kwam opeens een jongen voor me staan en zei: “Ben jij een Marokkaan?” Ik zei dat ik dat was. Hij gaf me een duw en zei: “Haha, kut-Marokkaantje.” Allemaal mensen zagen het, maar niemand deed wat. Stond ik daar in de Kalverstraat. Ik had geen zin meer om te shoppen en ben naar huis gegaan.’ Gelaten haalt hij zijn schouders op. ‘Met dat soort dingen moet je leren leven.’
‘Moet dat wel?’ vraagt één van de gastdocenten.
Ik ben onder de indruk van het gesprek dat loskomt. Er wordt veel geleerd van elkaar, emoties worden gedeeld en oplossingen gezocht.
Dan vertellen de juffen hun eigen verhaal.
‘Ook ik heb last gehad van vooroordelen…’ begint er eentje. Ze vertelt dat ze half Turks is, zich nooit echt thuis voelde bij meisjesdingen en enorm worstelde met haar identiteit. ‘En ja, toen bleek dus dat ik lesbisch ben, dat was best moeilijk.’ Ze kijkt de klas in.
Ibrahim steekt zijn vinger op. ‘Bij ons kunt u zich veilig voelen. Onze mentor is ook lesbisch en wij zijn heel goed met elkaar. Wij hebben respect en gesprek, dat is de basis.’
Ik voel mijn hart in mijn keel kloppen. Ik schrik dat het opeens over mij gaat, maar wat zegt Ibrahim dit mooi.
‘Is jullie mentor de juf die hier nu bij zit?’ vraagt de vrouw dat net haar verhaal heeft gedaan.
‘Ja, daar zit ze!’ De hele klas draait zich om en de leerlingen wijzen mijn kant op.
Ik voel dat ik rood word.
‘Juf! Kunt u uw verhaal vertellen?’ vraagt Salima aan mij.
Ik glimlach en zeg: ‘Dat heb ik toch al eens gedaan? Maar ik wil er best weer eens over praten, maar laten we dat morgen doen. Nu kunnen jullie lekker met deze gastdocenten kletsen.’
‘Ja, want die zijn morgen weer weg,’ reageert Kaan.
De klas draait zich weer om. Ook de andere gastdocenten vertellen hun verhaal. De één is half-Surinaams, half-Nederlands, en lesbisch. De derde die haar verhaal doet is van Nederlandse komaf en biseksueel. Alle drie hebben ze veel te maken gehad met vooroordelen en discriminatie, vaak door mensen uit hun nabije omgeving. De gesprekken zijn mooi en ontroerend. De leerlingen luisteren aandachtig en stellen veel vragen.
Na afloop bespreek ik de les nog even na met de klas.
‘Turken kunnen dus ook lesbisch zijn he juf!’ zegt Kaan.
‘Van haar had ik het wel een beetje verwacht,’ zegt Salima, ‘ze was gewoon echt stoer.’
‘Dat is een vooroordeel!’ roept Noor.
‘Haha oké,’ reageert Salima, ‘maar dat Surinaamse meisje zag er echt niet lesbisch uit.’
‘Ook dat is een vooroordeel Salima,’ zeg ik, ‘maar ik snap wat je bedoelt.’
Ik kijk de klas in. ‘Wat vonden jullie van de les?’
‘Echt heel goed,’ zegt Romarfio. ‘Gelijk is gelijk, dat is ook gewoon de beste titel.’
‘Ja, wel stom dat er zoveel vooroordelen en haat is,’ zegt Enes.
‘Ja, we zijn allemaal gelijk ook al heb je een andere afkomst of ben je gay,’ reageert Kaan overtuigend.
‘Nu nog even zorgen dat iedereen zich zo zou gedragen,’ zucht Romarfio. ‘De tijd zal het leren… Als ze me maar nooit meer aanhouden.’
Wil je meer weten over Ibrahim, Salima, Kaan en alle anderen? In augustus 2021 verschijnt het boek over mijn klas. Meer weten? Klik hier.
De namen van de leerlingen zijn gefingeerd. Foto gemaakt door Cees Glastra van Loon. De leerlingen op de foto komen niet voor in het verhaal.
