Moet je als leraar neutraal zijn? Ook als je gevoelige onderwerpen bespreekt? En waarom staat 'neutraal onderwijs over relaties en seksualiteit' in het hoofdlijnenakkoord? Kan ik mijn leerlingen eigenlijk nog vertellen dat ik getrouwd ben met een vrouw?

Als ik lees dat scholen huiverig zijn voor gastlessen of theatervoorstellingen over controversiële thema’s, dan kan ik alleen maar stellen: we moeten niet minder maar meer met leerlingen in gesprek.

“Maak een verstandige keuze Romy.” Nora keek haar vriendin dringend aan. De 11-jarige Romy had op het schoolplein met scheppen gegooid, en moest daarom van mij op de bank gaan zitten. Romy weigerde. Ze had die ochtend thuis een fikse ruzie gehad en was boos. Nora zat hier al langer op school en wist: verstandige keuzes maken, daar draait het om. Vanmorgen overkwam Romy, over nú heeft zij de regie.

“Welk advies is eigenlijk goed, juf?” Het is de vraag die mij het meest gesteld is de afgelopen periode, waarin we voorlopige schooladviezen gaven. “Elk advies is goed, als het maar bij jou past,” zei ik. Een leerling kaatste terug: “Jullie kunnen wel zeggen dat elk advies goed is, maar als ik een hogere score op mijn doorstroomtoets haal, haal ik een hoger advies. Het is gewoon net als in het echte leven: hoger is beter. En ik scoor altijd laag, dus ik ben slecht.” Daar zit je dan. Met…

Terwijl in de klaslokalen de basis voor een sterke samenleving wordt gelegd, wordt die buiten langzaam afgebroken. Als ik de wettekst over burgerschapsonderwijs laat zien op scholen, is er altijd wel iemand die zijn hand opsteekt en zegt: “Maar dit is toch precies wat onze regering níet doet? Hoezo moeten wij onze leerlingen iets leren wat de belangrijkste leiders van ons land nalaten?”

Toen ik mijn leerlingen aan het einde van de onderbouw vroeg wat ze het meest is bijgebleven, kreeg ik antwoorden als: “De les over emoties. Toen heb ik geleerd hoe ik om moet gaan met mijn boosheid. Daardoor kan ik nu beter opletten in de les.” Wij leraren zien het elke dag: kinderen die weten wat ze voelen, wie ze zijn en wat ze willen, kunnen beter tot leren komen.

Tijdens mijn zwangerschapsverlof vorig jaar kreeg ik een appje van een collega. Een leerling die ik in mijn hart had gesloten moest naar het speciaal onderwijs. Zij kon echt niet meer meekomen. Ik was ontdaan en verdrietig. Niet omdat het speciaal onderwijs niet goed is, maar omdat ik wist dat ze dit als de zoveelste afwijzing in haar leven zou zien.

Ik vroeg mijn leerlingen een brief te schrijven aan de premier met oplossingen voor problemen die spelen in ons land. Iedereen mijn klas schreef op dat het leven te duur is geworden, en de inkomens te laag. Mijn leerlingen zijn 11 jaar. Met zondebok politiek verbloemt dit kabinet wat ze echt doet: cadeautjes uitdelen aan mensen die al veel vermogen hebben, en helemaal niks doen voor mensen die het echt nodig hebben.

Ongeveer 200.000 nieuwe eersteklassers liepen de afgelopen weken voor het eerst hun klaslokalen van de middelbare school binnen. Een stuk over de nieuwe doorstroomtoets, de paniek die de uitslag daarvan teweeg bracht in onderwijsland en vooral: het belang van hoge verwachtingen.

“Iedereen heeft zijn eigen waarheid, daarom ontstaan veel ruzies juf.” Een verhaal over vertrouwen, of het gebrek daaraan.

Pak een willekeurig schoolrapport erbij en één ding valt op: al bij de allerjongsten beoordelen we creatief en theoretisch talent op verschillende manieren. Waarom beoordelen we gymnastiek en beeldende vorming eigenlijk op inzet en theoretische vakken op resultaat? En hoe zouden we dit beter kunnen doen?

Op een druilerige woensdagmiddag bespreek ik met mijn leerlingen wat hun toekomstdromen zijn. Opvallend genoeg dromen veel leerlingen van een eigen bedrijf. Eén van hen is Noah, ik vraag hem: ‘Waarin zou je een eigen onderneming willen starten?’ ‘Dat maakt niet uit,’ antwoordt hij zelfverzekerd, ‘ik wil gewoon niet voor een baas werken, bazen buiten je alleen maar uit.’

Het is even stil geweest van mijn kant: begin november ben ik moeder geworden. Voordat ik met zwangerschapsverlof ging, schreef ik onderstaande column voor het VO-Magazine. Met de verschrikkelijke ontwikkelingen die er ondertussen in ons land en in de wereld hebben plaatsgevonden, zou ik zoveel meer willen schrijven. Tegelijkertijd is het thema van deze column relevanter dan ooit.

Het hebben van hoge verwachtingen van onze leerlingen is belangrijk. Maar daar moet het niet bij blijven. Hoe kunnen we leerlingen ondersteunen de verwachtingen ook echt waar te maken?

Waarom ben je eigenlijk docent op een vmbo-school geworden? Het is een vraag die mij vaak gesteld wordt. Volgens Aleid Truijens worden mensen docent om kennis over te dragen. Bij mij (en bij vele anderen) ligt dat net wat anders. Wat als we ons focussen op de pedagogische taak?

Om fijn te kunnen samenleven helpt het om je eigen en elkaars gevoelens te kennen en erover te praten. Te kunnen vertellen wat je dwars zit. Juist daar zit een probleem. Uit onderzoek blijkt: steeds meer jongeren zijn ongelukkig en praten daar niet over, ook niet op school.

Over opklimmen, of al goed op je plek zitten en niet hóéven opklimmen. Áls dat werk tenminste fatsoenlijk betaald zou worden. Zodat we tegen onze leerlingen kunnen zeggen: “Jij kan het werk gaan doen waar Nederland op zit te wachten. Jij hebt een talent.” En dat onze leerlingen dat dan ook kunnen geloven.

Davida gaat in kostbare huiswerktijd €3,81 per uur verdienen, zodat haar broertje en zusje kunnen eten. Zouden de miljonairs die van de huidige crises profiteren doorhebben wat zich nu in de samenleving afspeelt?

"Ik ben dom, ik kan niks." De ervaring van afwijzing en vernedering is de ergste ervaring die een mens kan hebben in z'n leven. Juist daarom hebben wij docenten een bijzondere kracht in onze handen: leerlingen het gevoel geven dat ze wél iets kunnen en van grote waarde zijn.

Er was vakantie geweest, er was een quarantaine geweest. Maar nog belangrijker: er was een oorlog begonnen. Die moest besproken worden. De klas is een mini-samenleving en in een mini-samenleving wordt de echte samenleving geleefd.